کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در دی سال ۱۳۴۴ تاسیس و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نظارت آن به وزارت آموزش و پرورش سپرده شد.
ایجاد امکانات لازم برای رشد و پرورش فکری و ذوقی کودکان و نوجوانان و کمک به شکوفایی استعدادهای آنان در اوقات فراغت، هدف اصلی کانون برشمرده شده است.
نخستین کتابخانه کانون در سال ۱۳۴۴ در پارک لاله تهران ایجاد شد. مربيان كانون در اين مراكز با ایجاد دسترس آسان به منابع برای مخاطبین علاوه بر امانت دادن كتاب به ارايه بیش از40 فعالیت در سه دسته فعالیت‌های فرهنگی، هنری، ادبی می‌پردازند.
كتابخوانی، شعر‌خوانی، قصه‌گويی، نمايش‌عروسكی،سرود،پخش فيلم، تهيه روزنامه‌ديواری، نقاشی، سفالگري، تكه چسبانی، گفتگو‌های آزاد ومعرفی‌ها(شخصیت، سرزمین، مشاغل) … از آن جمله است..
مراکز فرهنگی به اجرای فعالیت‌های مناسب برای گروه سنی 6-18 سال تحت عنوان مخاطبان کودک و نوجوان می‌پردازند.
مراکز ثابت فرهنگی‌هنری: در این مراکز علاوه بر ارائه خدمات كتابداری مانند فراهم سازی امكان مطالعه و امانت كتاب، فعاليت‌های جانبی فرهنگی، هنری و ادبی نيز به كودكان و نوجوانان 6-18 ساله ارائه می‌شود.
کتابخانه‌های فراگیر: با تغییر کاربری برخی مراکز کانون، امکان حضور بچه‌های نابینا، کم‌بینا، ناشنوا، کم‌شنوا و دارای نیازهای ویژه در کنار دیگر اعضا کانون فراهم شده است این مراکز با عنوان مرکز «فراگیر» فعالیت می‌کنند
مراکز فرهنگی سیار روستایی و شهری: مراكزی هستند كه در آن مربی با يک دستگاه خودرو و كتاب و امكانات فرهنگي مربوط، به مناطق روستايی و در شهرها به مناطق كم برخوردار مراجعه می‌كند.
مراکز فرهنگی پستی: یکی دیگر از خدمات این سازمان است که در آن طرح امانت کتاب از طریق پست توسط مربیان کتابخانه پستی در کشور انجام می‌شود. این مربیان علاوه بر ارسال کتاب پاسخگوی پرسش‌های فرهنگی، علمی، ادبی و… بچه‌ها نیز هستند.
